-
1 modus
ī m.1) мера (m. falsus Dig)sine modo Sl — неумеренно, безмерноextra (supra, ultra, praeter) modum C, L etc. — сверх меры, чрезмерно2) умеренностьmodum habere C, VP, L (adhibēre C, servare Lcn — ср. 9.) — соблюдать меру, быть умеренным (воздержанным)m. et continentia C — умеренность и воздержанность3) объём, величина ( navium Cs); размеры, длина ( hastae Nep); сумма ( pecuniae VP); число ( legionum VP); протяжение, участок (agri certus m. Cs); количество (m. cibi CC)m. lunae QC — лунная фаза4) положение, ранг ( hominis Spart)5)а) такт, ритм, размерverba solūta modis O — нестихотворная речь, прозаб) напев, мелодия (modi musĭci Q, flebĭles C)6) муз. лад, тональность (Aeolius, Lydius, Phrygius Ap)7) предел, мера, граница ( humanarum virium C)facere C (statuĕre, constituĕre C, Cs, Sl, ponĕre V, Lcn, imponĕre V) modum alicui rei (и alicujus rei) — положить пределы чему-л., ограничить что-л. или положить конец чему-л.8) образ, род, способ (m. concludendi C; tali modo Nep)ad (in) hunc modum или hoc modo Pl, C, Cs, L etc. — таким (следующим) образомtribus modis C или triplĭci modo Lact — трояким образомmodo PM etc. или in modum L etc. — по образу, подобно, какservīlem in modum Cs (servorum modo C, L) — как рабы, рабскиhostīlem in modum C — как неприятели, по-неприятельскиmirum in modum Cs — удивительным образом, удивительноsi quis m. est C — если это (ещё) возможноnullo modo C — никак, никоим образомaliquo modo C — некоторым образом, до известной степениquodam modo C — в некоторой степени, каким-л. образомm. vitae Ter, C — образ жизни, но тж. Prp цель жизни9) правило, предписание (alicui modum pacis ac belli facere L; hunc servare modum M — ср. 2.)10) грам. залогfaciendi m. Q — действительный залогpatiendi m. Q — страдательный залог11) грам. наклонениеm. fatendi Q, поздн. indicativus — изъявительное наклонениеm. conjunctivus (subjunctivus) — сослагательное наклонениеm. imperandi — повелительное наклонение. — см. тж. modo -
2 dicere
говорить, вообще а) высказывать, in Senatu sententiam dicere (1. 12 § 1 D. 1, 9. 1, 1 § 3 D. 1, 13. 1. 2 § 1 D. 50, 2);convicium dic. (1. 15 § 11 D. 47, 10);
convicti dictio (1. 11 § 7 eod.);
dic. testimonium, засвидетельствовать (1. 1 § 1. 1. 3 § 5. 1. 4. 5. 8. 16. 18. 21. § 1. 1. 25 D. 22, 5);
dictum, слово, приказ, dicto audiens (1. 19 pr. D. 21, 1. 1. 20 D. 44, 7);
b) утверждать, tractari potest - et recle dicetur (1. 3 D. 14, 5);
quaerebatur - dixi, dicendum est (1. 19 pr. D. 2, 1. 1. 2 D. 36, 1);
quaeris - dico (1. 28 D. 23, 4);
vulgo dicitur (1. 4 D. 14, 6);
solemus dicere;
dici solet (1. 7 § 5. 1. 10 § 2 D. 2, 14. 1. 32 D. 8, 3);
potest dici (1. 9 D. 2, 1. 1. 6 § 1. 1. 22 D. 3, 5); (1. 2 D. 2, 7. 1. 14 D. 2, 11. 1. 2 § 23 D. 47, 8);
c) утверждать перед судом, жаловаться (1. 1 § 2. 5. 10 D. 1, 12. 1. 3 § 6 D. 4, 4. 1. 7 pr. D. 5, 3. 1. 41 D. 10, 2);
dicere et probare (1. 25 D. 3, 3. 1. 67 D. 5, 1);
se liberum dicere;
se ex libertinitate ingenuum dic. = asserere s. 1 (1. 7 § 2 D. 5, 3. 1. 14 D. 22, 3);
inoff ciosum, falsum, irritum, ruptum dicere testamentum;
falsos codicillos esse dic. (1. 3. 6 pr. 1. 8 § 12. 14 D. 5, 2. 1. 5 § 1. 6 - 9. 1. 7. 15. D. 34, 9. 1. 6 § 1. 1. 19 pr. D. 38, 2);
dic. de inofficioso, falso testamento (1. 9 § 2 D. 4, 3. 1. 10 § 5 D. 37, 4. 1, 18 D. 48, 2);
d) приводить, dic. certam causam appellandi (1. 3 § 3 D. 49, 1), causam possessionis (1. 13 pr. D. 5, 3);
e) xoдатайствовать вместо кого, защищать = defendere s. c. напр. in foro causas dicere (1. 1. D. 1, 2);
ex vinculis causam dic. (1. 25 § 1 D. 29, 5);
dictio causae, защита дела (1. 1. C. 8, 5);
f) судить, постановлять, ius dicere (1. 2 § 23. 28 D. 1, 2. 1. 1. 10. 14. 18. 20 D. 2, 1. 1. 1 § 2 D. 2, 2. tit. D. 2, 3);
sententiam dic. (1. 1 § 1 D. 2. 12. 1. 32 § 1. 4. 7. seq. D. 4, 8. 1. 55. 57 D. 42, 1. 1. 9 § 11 D. 48, 19. 1. 1 § 7 D. 49, 4);
vindicias dic. secundum aliquem, sec. libertatem (1. 2 § 24 D. 1, 2): mulctam dic. (1. 6 § 9 D. 1, 18. 1. 32 § 12 D. 4, 8. 1. 2 D. 49, 3. 1. 131 § 1 D. 50, 16);
mulctae dicendae ius (1. 2 § 8 D. 5, 1);
poenam dic. sententia (1. 15 C. 9, 47);
g) в договоре или в завещании что-нб. постановлять, legem dic. (1. 5 D. 18, 3. 1. 126 D. 50, 16);
testamento legem dic. (1. 14 D. 28, 1. 1. 114 § 14 D. 30); (1. 22 pr. D. 32);
n lege dicere (1. 6 § 1. 1. 40 pr. § 1 D. 18, D; (1. 6 § 3 D. 8, 4); (1. 27 D. 19, 1. cf. 1. 40 § 5 D. 18, 1);
dic. conditionem (1. 6 § 2 eod.), modum (1. 2 pr. D. 19, 1); (1. 13 § 2 D. 8, 3. cf. 1. 22 D. 12, 1);
h) обещать, сказать, особ. а) при продаже - известные качества проданной вещи (1. 1 § 1 D. 21, 1. 1. 19 § 2 eod. cf. 1. 14 § 9. 1. 18 § 1. 2. 1. 19. 38 § 10. 1. 47 pr. 1. 52 eod. 1. 37 D. 4, 3);
b) при приданом, dos aut datur aut dicitur, aut promittitur (Ulp. VI, 1. 1. 4 C. Th 3, 13);
i) определять, называть: ex eo, inde dici (1. 31. 49. 59 D. 50, 16);
dici abusive, proprie, improprie (l. 15. 67 pr. 71 pr. 106. 130. 191 eod.);
k) понимать, употреблять, duobus, tribus, modis dici (1. 18. 188. pr. eod.).
Латинско-русский словарь к источникам римского права > dicere
См. также в других словарях:
TIBIA — I. TIBIA Phrygia, in universum sic dicta, Suidas: Τιβία. Φρυγία ὅλη. Vide Palmer. p. 575. II. TIBIA instrumentum maxime ὀργιαςικὸν καὶ παθητικὸν, Atistoteli in Politicis, et Appuleio Miles. l. 5. qui proin, uti loqui de cithara, canere de choro,… … Hofmann J. Lexicon universale
HISPANIA et HISPANIAE plur — HISPANIA, et HISPANIAE plur num. et apud poetas Hesperia ultima, ac Iberia, Italis Spagna, Germ. Hispanien, Anglis Spain, Gallis Espagne, ipsis Hispanis Espanna, Prov. Europae amplissima, Galliae contigua, ab ca Pyrenaeis montibus separata, et in … Hofmann J. Lexicon universale
NUPTIAE — a nubendo, quod nova Nupta seu Sponsa flammeô obnupta seu obvelata ad Sponsum olim deducebatur, Alias Matrimonium, Coniugium etc. erat viri et mulieris coniunctio legitima, vitae societatem continens, Ioh. Rosin. Antiqq. Rom. l. 9. c. 3. Quod… … Hofmann J. Lexicon universale
SUPERACUTA — apud Hugon. a S. Victore in Spec. l. 1. c. 3. Voces autem graves et acutae, et supervacuae innuunt tribus modis iudicandum esse tribus ordinibus Ecclesiae: est tonus in Musica sublimior et acutior, κορυφαία ἁρμονία Maximo Tyrio Serm. 3 … Hofmann J. Lexicon universale
Agnomen — An agnomen (plural: agnomina ), in the Roman naming convention, is a nickname, much like how cognomen was initially. However, the cognomina eventually became family names, so agnomina was needed to distinguish between similarly named persons.… … Wikipedia
AURUM — I. AURUM post reliqua metalla demum repertum est, velut dubitante secum Naturâ, an id luci permittere veller, quod homini tantopere esset nociturum. Certe iustissimum Plinii votum, l. 33. c. 1. Utinam posset e vita in totum abdicari aurum, sacra… … Hofmann J. Lexicon universale
CONFARREATIO — modus connubiorum, apud Romanos, de quo sic Servius ad Virgilii Georgic. l. 1. Tribus modis apud veteres nuptiae siebant: Usu, si verbi gratiâ, mulier annô unô cum viro, licet sine legibus, fuisset: Farre, cum per Pontificem Max. et Dialem… … Hofmann J. Lexicon universale
CONNUBIA — apud Romanos, tribus modis friebant: Usu, Cenfarreatione, et Coemptione, de quo supra. Usu fieri matrimonium dicebatur, cum Tutoribus auctoribus mulier in matrimonium conveniebat et cum viro ita consuescebat, ut cum iusto marito, adeo ut si usus… … Hofmann J. Lexicon universale
SACADAS — Poeta Graecus, Chori Dorici et stropharum in carminibus auctor. Pindar. Plutarch. Pausan. Suidas, qui Sacae quoque Poetae meminit. Tribus modis, Dorio, Phrygiô et Lydiô, ita ut ne miscerentur, Choros eum canere potuisse, atque hinc eam legem… … Hofmann J. Lexicon universale
UBI tu Cajus — ibi Caia, formula in nuptiis olim, apud Romanos, usitata, quam illos, qui nubentem introducerent in domum mariti, Sponso suggessisse, refert Plut. εν Αἰτίοις: Erasmus explicat, Ubi tu dominus, ego domina. Idem in Problem. clamare altâ voce… … Hofmann J. Lexicon universale
ИНКВИЗИЦИЯ — [лат. inquisitio розыск, расследование], судебный институт Римско католической Церкви, занимавшийся выявлением и искоренением ересей, расследованием деяний, к рые с католич. т. зр. считались преступлениями против веры и нравственности, а также… … Православная энциклопедия